Zaburzenia osobowości: co to jest, rodzaje, objawy

Zaburzenie osobowości to złożone zaburzenie psychiczne, które wpływa na to, jak dana osoba postrzega siebie, innych ludzi i otaczający ją świat. Stan ten nie jest uważany za przejściowy, jak np. stres, ale utrzymuje się przez lata. Osobom z zaburzeniami osobowości często trudno jest nawiązywać kontakty z ludźmi w pracy i w relacjach osobistych. Spotykają się one z niezrozumieniem ze strony otoczenia.

Jak objawia się zaburzenie osobowości?

Objawy zaburzenia osobowości pojawiają się zazwyczaj już w wieku nastoletnim lub wczesnej dorosłości. Bez leczenia mogą się nasilać. Objawy zależą od rodzaju zaburzenia, ale istnieją wspólne cechy:

• Trudności w relacjach.
• Nieadekwatna reakcja na zwykłe sytuacje.
• Niezdolność do przystosowania się do zmieniających się warunków.
• Nadmierna podejrzliwość, niepokój lub impulsywność.
• Uzależnienie od innych ludzi, konfliktowość lub zamknięcie w sobie.
• Częste wahania nastroju, niepokój lub obojętność.

Psychoterapia pomaga człowiekowi lepiej zrozumieć emocje i zachowania. Czasami stosuje się leczenie farmakologiczne w celu skorygowania niepokoju lub depresji. Stan ten nie jest uważany za ciężką patologię psychiczną. Jednak aby człowiek mógł prowadzić pełnowartościowe życie, potrzebna jest pomoc specjalistów.

Rodzaje zaburzeń osobowości

Istnieje kilka rodzajów zaburzeń osobowości. Różnią się one objawami. Warunkowo dzieli się je na trzy grupy. Klaster A - dziwne lub ekscentryczne objawy:

• Zaburzenie paranoiczne: nadmierna podejrzliwość. Nieufność nawet wobec bliskich osób, przekonanie, że chcą one wyrządzić krzywdę. Urażliwość i niezdolność do przebaczenia.
• Zaburzenie schizoidalne: skłonność do samotności i unikania kontaktów społecznych.
• Zaburzenie schizotypowe: dziwactwa w myśleniu i zachowaniu, często przypominające łagodne objawy schizofrenii.

Klaster B – przejawy emocjonalne i impulsywne. Są one bardziej związane z okazywaniem uczuć, z podwyższoną potrzebą uwagi. Należą do nich następujące zaburzenia osobowości:

• Zaburzenie antyspołeczne: ignorowanie zasad i norm, brak empatii, poczucia winy za swoje czyny. Skłonność do konfliktów i przestępstw.
• Zaburzenie borderline: niestabilne emocje, impulsywność, lęk przed samotnością.
• Zaburzenie histeryczne: ciągła potrzeba uwagi. Osoby te często mają prowokacyjny wygląd lub maniery.
• Zaburzenie narcystyczne. Nadmierna samoocena, poczucie własnej wyższości. Potrzeba podziwu i uznania. Brak empatii, skłonność do wykorzystywania innych ludzi do osiągnięcia własnych celów.

Klaster C to osoby niespokojne i zamknięte w sobie. Mają nadmierne obawy związane z relacjami z ludźmi lub pewnymi działaniami. Główne rodzaje zaburzeń osobowości tego typu:

• Zaburzenie unikające: strach przed odrzuceniem, unikanie sytuacji społecznych.
• Zaburzenie zależne: silna potrzeba wsparcia ze strony innych. Trudności z podejmowaniem decyzji bez pomocy innych. Strach przed porzuceniem, co może prowadzić do tolerowania niezdrowych relacji.
• Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne osobowości: nadmierna koncentracja na szczegółach, perfekcjonizm.

Wcześnie wykryte objawy i profesjonalna pomoc mogą znacznie zmniejszyć ich nasilenie. Ważne jest, aby nie stosować samoleczenia. Psychoterapia, leczenie farmakologiczne i wsparcie bliskich pomogą osobie z zaburzeniami osobowości prowadzić pełnowartościowe życie.