Tandretentie: wat het is, oorzaken en gevolgen

Tandretentie is een aandoening waarbij de tand volledig is gevormd, maar niet door het tandvlees heen kan komen. Deze aandoening komt zowel bij kinderen als bij volwassenen voor en treft meestal de verstandskiezen en hoektanden. Het probleem kan lange tijd onopgemerkt blijven, maar in vergevorderde gevallen leidt het tot ontstekingen, schade aan aangrenzende tanden en esthetische gebreken.

Oorzaken van retentie

Normaal gesproken moet een mens 52 tanden krijgen: 20 melktanden en 32 blijvende tanden. Als een tand in het tandvlees of bot blijft zitten, kan dit te wijten zijn aan een aantal factoren:

• Overbeet — de aanwezigheid van extra tanden die de groei van de belangrijkste tanden belemmeren.
• Verkeerde positie van de tandknop.
• Afwijking in de vorm of grootte van de tand.
• Odontoom — een goedaardige tumor van tandweefsel.
• Vervorming van de kaak en het gebit.
• Genetische aanleg.
• Verminderde immuniteit of infecties op jonge leeftijd.

Meestal zijn het juist de derde molaren (verstandskiezen) die retentie vertonen, omdat er voor hen simpelweg niet genoeg ruimte in de kaak is. Op de tweede plaats komen de hoektanden, vooral de bovenste, die een belangrijke rol spelen bij het vormen van de beet.

Vormen en diagnose

Retentie kan zijn:

• Volledig — de tand is volledig verborgen onder het tandvlees en het botweefsel.
• Gedeeltelijk — de tand is gedeeltelijk doorgebroken, maar niet helemaal.

Een visueel geretineerde tand kan onzichtbaar zijn. Patiënten klagen vaker over periodieke pijn, zwelling, een drukkend gevoel of ontsteking van het tandvlees. Het is belangrijk om op tijd een röntgenfoto te maken om de exacte positie van de tand en de mate van retentie te bepalen.

Mogelijke complicaties

Zonder behandeling kan retentie leiden tot de volgende gevolgen:

• Verplaatsing van aangrenzende tanden.
• Vervorming van de beet.
• Vernietiging van de wortels van aangrenzende tanden.
• Cyste en ontsteking.
• Chronische pijn en beperkte mondopening.

Vooral gedeeltelijke retentie is gevaarlijk: het deel van de tand dat naar buiten is gekomen, komt in contact met speeksel en bacteriën, wat vaak pericoronitis veroorzaakt — een ontsteking van het omliggende weefsel.

Behandeling en preventie

De behandelingstactiek hangt af van de leeftijd van de patiënt, de locatie en de mate van retentie. De volgende benaderingen zijn mogelijk:

• Observatie — als de geretineerde tand geen problemen veroorzaakt.
• Orthodontische behandeling — het plaatsen van beugels of speciale apparaten.
• Chirurgische verwijdering — wordt uitgevoerd bij ontsteking, ruimtegebrek of risico op beschadiging.

Het verwijderen van een geretineerde tand is een volledige operatie, waarbij het tandvlees wordt opengesneden, de tand wordt vrijgemaakt en, indien nodig, een deel van het bot wordt verwijderd.

Preventie omvat:

• Regelmatige controles bij de tandarts vanaf vroege kinderjaren.
• Controle van de doorbraaktermijnen.
• Tijdige behandeling van afwijkingen in de ontwikkeling van de kaken.
• Het verwijderen van melktanden alleen op indicatie.

Tandretentie is niet alleen een groeiachterstand, maar een aandoening die ernstige gevolgen kan hebben. Hoe eerder het probleem wordt ontdekt, hoe groter de kans dat de gezondheid van het gebit en de kaak behouden blijft. Regelmatige bezoeken aan de tandarts en aandacht voor signalen van het lichaam helpen om ingrijpende behandelingen te voorkomen en een mooie glimlach te behouden.